لزوم بازنگری شاخص های توزیع خدمات پزشکی و بهداشتی در شهرهای کوچک

شیرزاد- عدالت، خواسته همیشگی جوامع بوده وهست و خوشبختانه این کلمه در دولت جدید جمهوری اسلامی ایران قرار است که بیشتر از قبل مورد توجه قرار گیرد .

یکی از مهمترین نیازهای مردم به خصوص در شهرستانها و روستاهای دور از مراکز برخوردار، نیازهای بهداشتی- درمانی است که دولت موظف به تامین آن می باشد .

استان خراسان جنوبی سومین استان پهناور ایران با مساحت 151.913کیلومتر مربع است و بر اساس آمار سال 99 تقریبا 826733نفر جمعیت دارد. جالب این جاست که سومین استان پهناور ایران فقط یک دانشگاه علوم پزشکی دارد و در مورد سایر امکانات حوزه بهداشت و درمان خراسان جنوبی می توان همین وضعیت را تعمیم داد.

در سایر استانها با آنکه جمعیت و وسعت کمتری نسبت به خراسان جنوبی دارند حداقل در سه شهر دانشگاه علوم پزشکی وجود دارد و یا درمورد تجهیزات راهبردیی مثل ام ارای در مراکز استانهای دیگر، تعداد قابل ملاحظه‌ای از این دستگاه وجود دارد که شاید دلیل ان را افزایش تقاضا بدانند اما حقیقت این است که تقاضا را وجود همین دستگاهها ایجاد کرده است. به راحتی با یک بررسی ساده می توان دریافت که مردم مناطق و شهرهایی که دسترسی به تجهیزات در شهرستان خود ندارند به این شهرها مسافرت و یا گاها مهاجرت می کنند.

اختلافهای زیاد در توزیع تجهیزات بهداشتی – درمانی آنقدر مشهود است که نیاز به توضیح نیست و کافیست برای مسئولان امر که فقط نگاهی بیاندازند.

در مصاحبه با مردم متوجه شدم که یکی از روسای بیمارستانها در شهر دیگری اجازه نوبت ام ار ای به غیر بومی نداده است این نشان می دهد که حضور مردم ما در آن شهر که اتفاقا در استان دیگریست باعث ازدحامی شده است که جوابگویی آن ممکن نیست و علی رغم غیر قانونی بودن این کار باید به او حق داد و فکری به حال این اوضاع کرد .

یکی از مهمترین دلایل وضعیت کنونی بهداشت و درمان، شاخص های توزیع منابع و امکانات است که عمدتا بر اساس جمعیت اتفاق می افتد. اما سوال اینجاست آیا این شاخصه می تواند دولت را به هدف خود که همان عدالت است برساند ؟

علی رغم سیاست محرومیت زدایی که همواره دنبال می شده و می شود در سال 98 اعلام شد 50 درصد روستاهای خراسان جنوبی طی 10 سال گذشته از سکنه خالی شده است واین روند در سالهای بعد از آن به دلیل خشکسالی شدیدتر ، وضعیت اقتصادی و معیشتی نامناسب حاکم بر کشور و بیماری کرونا طبیعتا با شدت بیشتری ادامه یافته است .

فردوس مرکز ارجاع شهرستانهای سرایان و بشرویه است و وضعیت بهداشت و درمان قابل قبولی دارد و دولت توانسته است زیر ساخت های مناسبی را در این شهرستان فراهم کند . دو بیمارستان استاندارد و تجهیزات نسبتا کامل آن جوابگوی مردم شهرستانهای سرایان، بشرویه ، بجستان و حتی دیهوک است.

اما متاسفانه بهداشت و درمان این منطقه با دو مشکل جدی مواجه است. یکی از بزرگترین مشکلات مردم در این منطقه عدم حضور متخصص است . با اینکه دستگاههای مورد نیاز وجود دارد اما امکان بهره برداری از آن نیست و مردم این شهرستانها به ناچار به شهرهای دیگر از جمله استانهای همجوار مراجعه می کنند، و این وضعیت در مشکل اساسی دیگری که تنها کمبود تجهیزاتی این منطقه است نمود بیشتری دارد.

نبود دستگاه راهبردی ام آر ای در وضعیت اقتصادی نا مناسب ، رنج راه و سرگردانی و بعضا مسافرتهای پی درپی اجباری، قوز بالاقوز دیگری است که باعث شده مردم این منطقه لذت داشته های بهداشتی و درمانی را نچشند.

کمبود امکانات بهداشتی- درمانی و عدم حضور متخصص علاوه بر آنکه می تواند بر مهاجرت تاثیر داشته باشد می تواند یک عامل برای عدم تمایل مردم به فرزند آوری نیز به حساب بیاید و این نکته را نمی توان در نظر نداشت که در شهرهایی مثل فردوس که مردم همیشه از نبود پزشک متخصص می نالند ، کمبود تجهیزات نیز می تواند یکی از علل عدم تمایل پزشکان متخصص برای حضور در این شهر باشد.

در سال 96 که بیمارستان حضرت رسول (ص) فردوس افتتاح شد محل نصب دستگاه ام ار ای شهرستان فردوس هم در همین محل اماده و مهیای بهره برداری شد، مردم بصورت خود جوش شروع به جمع آوری پول برای خرید دستگاه ام ارای کردند و حدود یک میلیارد جمع شد. در سال 97 دولت موافقت نامه اصولی خرید سه دستگاه ام ار ای برای سه شهر فردوس ، طبس و قاین خراسان جنوبی را صادر کرد و در دیدارهای مسئولان شهرستان فردوس با مسئولان مربوطه بارها قول داده شد، با توجه به اینکه فردوس شرایط لازم را دارد اولین دستگاه که وارد خراسان جنوبی شود به فردوس انتقال یابد.

جان بابایی معاون درمان وزارت بهداشت در سفر اردیبهشت ماه 1400 به شهرستان فردوس مسئولان شهری را خاطر جمع کرد اما دستگاه ام ار ای سر از قاین در آورد. نماینده مردم قاین پزشک و عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس است . او قول وزیر را برای دستگاه گرفت و دستگاه به قاین رفت.

مردم فردوس به نماینده قاین دست مریزاد می گویند که هرچه از دستش برآمده برای مردمش انجام داده است ولی از مسئولان بهداشت و درمان دلخورند.

آنها می گویند وزارت بهداشت چطور می تواند پا روی همه چیز بگذارد، قول و قرارهایش را فراموش کند . چطور حوزه حساسی مثل بهداشت و درمان این همه بی در و پیکر است که درمورد یک دستگاه راهبردی مثل ام ار ای به یک باره همه چیز نادیده گرفته می شود .

مردم مسئولان را دروغ گو می دانند و این در ابتدای کار دولت جدید که همواره سعی می کند در کنار مردم بایستد حس خوبی را به مردم این منطقه القا نمی کند .

قاین با وجود نزدیکی به مرکز استان و راه دوبانده تا مرکز استان به فردوس ( فاصله 220کیلومتری تا مرکز استان ، فقدان راه مناسب ، مرکز ارجاع بودن و استفاده دیهوک و بجستان )ترجیح داده می شود.

مردم می گویند حالا که چاره لابی گری است ما هم باید زمینه آن را فراهم کنیم تا بتوانیم چیزی را که حقمان است از طرق دیگر بدست آوریم، چرا که در جای حساسی مثل بهداشت و درمان مردم و نیازشان در نظر گرفته نمی شوند.

انها می گویند راه درست و حسابی که نداریم از اتوبوس آمبولانس و اورژانس هوایی و باند امداد و نجات هم که خبری نیست. اصلا برای شهرستانی مثل فردوس که محل عبور زائران امام رضا از هفت استان جنوبی است و کریدور محسوب می شود نه، برای مردم منطقه نه، برای مسافرانی که با جمعیت منطقه برابری می کنند نباید امکانات ضروری فراهم باشد؟ حال بگذریم که این منطقه زلزله خیز است و تجربه تلخ سال 47 هر لحظه ممکن است به وقوع بپیوندد.

آنها می گویند بهداشت و درمان باید استان را در نظر بگیرد شاخصه جمعیت در این مقوله دور از عدالت است. همه به امکانات بهداشتی – درمانی نیاز دارند . دولت باید چند نقطه در استان را بر اساس بعد مسافت معین کند و با تجمیع امکانات و منابع در آن نقاط عدالت را در این حوزه برقرار کند ، چرا که اینگونه عمل کردن، بود و نبودی برای ما ندارد و باعث ازدحام در یک منطقه و عدم ناکارامدی خواهد شد و ما ترجیح می دهیم به خارج ازاستان برویم که اگر ازدحامی هم باشد درجای دیگر به نتیجه برسیم و علاوه بر درمان به نیازهای دیگرمان از جمله سیاحت و زیارت و خرید هم برسیم با اینکه می دانیم این برای استانمان مناسب نیست و سرمایه زیادی خارج می شود اما وقتی کسی به فکر ما نیست ما هم موقع مریض داری ترجیح می دهیم فقط به خودمان فکر کنیم .

پیش نهاد مردم در جانمایی مراکز درمانی با توجه به بعد مسافت چیزی دور از اهداف عالیه نظام جمهوری اسلامی نیست از طرفی می بینیم که در کشورهای توسعه یافته نیز اینگونه عمل می شود و در فاصله های معینی امکانات و تجهیزات وجود دارد و مردم بصورت مساوی از آن بهره مند می شوند اینکه هرکس زورش برسد امکانات و تجهیزات را به سمت خودش بکشد نه در شان این نظام است و نه در شان مردم ایران که فقط خواهان عدالتند و بس .